Nép mình trong thung lũng Oak Valley thuộc vùng núi Wonju, tỉnh Gangwon-do, Hàn Quốc, Bảo tàng SAN (Space Art Nature) là một công trình kiến trúc hiện đại của kiến trúc sư người Nhật Tadao Ando. Với triết lý thiết kế hòa quyện con người, thiên nhiên và không gian, Bảo tàng SAN không chỉ là một điểm đến văn hóa mà còn là một trải nghiệm không gian để cảm nhận sự tĩnh lặng và hài hòa.
Bảo tàng SAN trải dài trên một khu vực rộng lớn, nằm trong một khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tách biệt khỏi nhịp sống hối hả của đô thị. Công trình được chia thành năm khu vực chính: Trung tâm Chào đón (Welcome Center), Vườn Hoa (Flower Garden), Vườn Nước (Water Garden ), Tòa nhà Chính (Main Building) và Vườn Đá (Stone Garden ), cùng với Phòng Triển lãm James Turrell chuyên trưng bày các tác phẩm nghệ thuật.
Mỗi khu vực được thiết kế để dẫn dắt người thăm quan trải qua một hành trình từ trạng thái tĩnh lặng bên ngoài đến khám phá sâu sắc bên trong, phản ánh triết lý Disconnect to Connect (Ngắt kết nối để kết nối) của bảo tàng.
Trái tim của Bảo tàng SAN là Tòa nhà Chính, nơi Tadao Ando thể hiện ngôn ngữ thiết kế thông qua sự kết hợp giữa các hình khối hình học đơn giản gồm vuông, tam giác và tròn, tượng trưng cho sự kết nối giữa trời, đất và con người, một triết lý cổ xưa của văn hóa Đông Á mà Ando thường xuyên lấy cảm hứng.
Welcome Center, điểm khởi đầu của hành trình là một cấu trúc bê tông hình chữ nhật đơn giản, với mái dốc và cửa kính lớn mở ra khung cảnh thung lũng, mời gọi du khách bước vào không gian tĩnh lặng ngay từ giây phút đầu tiên. Khu vực này không chỉ phục vụ chức năng chào đón mà còn là nơi giới thiệu triết lý của bảo tàng, với các bức tường bê tông lộ thiên được đánh bóng tỉ mỉ để tạo cảm giác mịn màng, gần gũi.
Không gian Hoa viên (Flower Garden) lại mang đến sự rực rỡ màu sắc, với các loài hoa theo mùa nở rộ, tạo nên sự tương phản thú vị với bê tông tối giản của các khối kiến trúc. Những bông hoa rực rỡ, thay đổi theo mùa, không chỉ mang đến sự sống động mà còn nhấn mạnh sự tương phản giữa hữu cơ và vô cơ – một chủ đề thường thấy trong các thiết kế của Ando, nơi thiên nhiên được sử dụng như một yếu tố đối thoại với kiến trúc nhân tạo.
Một điểm nhấn đặc biệt là Phòng Triển lãm James Turrell, nơi Ando hợp tác với nghệ sĩ ánh sáng James Turrell để tạo nên những không gian ảo giác, sử dụng ánh sáng tự nhiên và nhân tạo để thao túng nhận thức về không gian và vô tận. Các phòng triển lãm được thiết kế với các lỗ hổng trên trần hoặc tường, cho phép ánh sáng thay đổi theo thời gian, biến mỗi lần thăm quan thành một trải nghiệm độc đáo. Điều này thể hiện rõ ràng sự tinh tế của Ando trong việc sử dụng ánh sáng như một “vật liệu” kiến trúc, không chỉ chiếu sáng mà còn định hình không gian cảm xúc.
Gần đây hơn, vào năm 2023, Ando đã bổ sung “The Space of Light” – một cấu trúc hình vòm bê tông chìm dưới đất, với một khe hở hình chữ thập trên mái để ánh sáng duy nhất len vào, tạo nên không gian thiền định khắc nghiệt nhưng đầy sức hút. Và vào năm 2025, hợp tác với nghệ sĩ Antony Gormley, Ando thiết kế “Ground” – một hầm vòm đường kính 25 mét hướng về dãy núi Wonju, nơi trưng bày các tác phẩm điêu khắc “Blockworks” trong sự im lặng tuyệt đối, nhấn mạnh sự hòa quyện giữa nghệ thuật, kiến trúc và thiên nhiên. Những bổ sung này không chỉ làm phong phú thêm bảo tàng mà còn khẳng định cam kết lâu dài của Ando với việc tạo ra các không gian sống động, thay đổi theo thời gian.
Tổng thể, kiến trúc của Bảo tàng SAN là một minh chứng hoàn hảo cho khả năng của Ando trong việc biến bê tông thành biểu tượng của sự tinh khiết và tĩnh lặng. Ando thường xuyên sử dụng nước, đá và cây xanh như các yếu tố bổ trợ, không phải trang trí mà là phần không thể tách rời của thiết kế, nhằm khơi gợi sự suy tư về mối quan hệ giữa con người và vũ trụ.
Bảo tàng SAN không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là lời mời gọi con người ngắt kết nối với thế giới bên ngoài để tái kết nối với bản thân và thiên nhiên. Trong bối cảnh thế giới ngày càng đô thị hóa, các thiết kế như SAN nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự tĩnh lặng và hài hòa – một di sản mà Ando đã để lại cho hậu thế, không chỉ qua bê tông mà qua chính tinh thần của ông.
Tổng hợp & Biên tập
Anh Nguyên
Ảnh
Metalocus
Dohyung Kwon
Museum SAN
