Một Cung Văn hóa thời Liên Xô bị bỏ hoang tại thị trấn nghỉ dưỡng Jermuk, Armenia vừa trở thành địa điểm tổ chức chương trình nghệ thuật đặc thù mang tên “Kiến trúc: Quá khứ ma mị và Hiện tại chưa được hé lộ”, do Tổ chức Văn hóa ToC thực hiện. Chương trình tập trung khám phá khái niệm bỏ hoang trong kiến trúc, coi đó như một hình thức hiện diện kéo dài, nơi quá khứ vẫn còn in dấu trong không gian hiện tại.
Trong suốt một tuần lưu trú vào tháng 4 năm 2025, ba nghệ sĩ Armenia gồm nhiếp ảnh gia Armen Ter-Mkrtchyan, nhà điêu khắc Manvel Matevosyan và nghệ sĩ in ấn Sophie Musoyan, đã lưu trú và sáng tác ngay trong tòa nhà. Họ tạo nên những tác phẩm mới bằng cách khai thác chính không gian này, sử dụng vật liệu tái chế, bụi, ánh sáng và bóng tối. Các can thiệp nghệ thuật tận dụng gạch bong tróc, khung sắt gỉ sét, kết cấu phong hóa cùng những mảnh vỡ còn sót lại của công trình để kể chuyện, gợi mở câu hỏi: nếu có thể cất tiếng, tòa nhà sẽ kể điều gì?
Trong chuỗi tác phẩm, nhiếp ảnh của Ter-Mkrtchyan đào sâu vào dòng chảy của thời gian thông qua sự kết hợp giữa bóng tối và phản chiếu ánh sáng. Musoyan dùng kỹ thuật cyanotype để tạo ra những hình ảnh như vết hằn mờ nhạt, lưu giữ kết cấu và hình dáng của công trình trên mặt giấy. Matevosyan dựng các điêu khắc từ vật liệu tìm thấy ngay trong cung điện, thiết lập mối liên kết vật chất trực tiếp giữa tác phẩm và trạng thái hiện tại của tòa nhà.
Triển lãm After Silence, diễn ra tại Phòng trưng bày Jermuk gần đó, đã giới thiệu những tác phẩm này đến công chúng.
Khác với những dự án tái sử dụng hay bảo tồn di sản thông thường, Kiến trúc: Quá khứ ma mị và Hiện tại chưa được hé lộ xuất phát từ ý tưởng rằng một tòa nhà sẽ mãi là khoảng trống cho đến khi có ai đó bước vào, di chuyển trong đó hoặc cất tiếng nói bên trong. Armen Ter-Mkrtchyan, Manvel Matevosyan và Sophie Musoyan đã tiếp cận Cung Văn hóa bị bỏ hoang theo tinh thần ấy, để cho chính vật liệu, bề mặt và cảm giác của công trình dẫn dắt sáng tác của họ.
Dự án do Tổ chức Văn hóa ToC khởi xướng còn bao gồm một bộ phim tài liệu ngắn do nhà làm phim Marat Sargsyan thực hiện, ghi lại quá trình các nghệ sĩ làm việc với không gian. Bộ phim được Nền tảng Kiến trúc LINA châu Âu lựa chọn và trình chiếu tại Hội nghị Kiến trúc LINA 2024 ở Sarajevo. Nhờ đó, Quá khứ ma mị và Hiện tại chưa được hé lộ không chỉ đưa sự chú ý trở lại với những công trình hiện đại bị lãng quên ở Jermuk, mà còn mở rộng kết nối với các cuộc thảo luận rộng lớn hơn ở châu Âu về sự suy tàn, tái sử dụng và giá trị của những nơi vốn thường bị bỏ qua.
Tên dự án: Kiến trúc: Quá khứ ma mị và Hiện tại chưa được hé lộ
Nghệ sĩ tham gia: Armen Ter-Mkrtchyan (nhiếp ảnh gia), Manvel Matevosyan (nhà điêu khắc), Sophie Musoyan (nghệ sĩ in ấn)
Địa điểm: Cung Văn hóa cũ, Jermuk, Armenia
Dự án thực hiện bởi: Tổ chức Văn hóa ToC | @toccreativehub
Quản lý nghệ thuật: Marianna Atshemyan
Triển lãm: After Silence (Phía sau sự im lặng) , Phòng trưng bày Jermuk
Người phụ trách triển lãm: Sona Hovhannisyan
Nhà làm phim: Marat Sargsyan
Được hỗ trợ bởi: Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sĩ (SDC)
Nền tảng: Nền tảng Kiến trúc LINA châu Âu
Biên tập & Tổng hợp: Anh Nguyên
