Trong bối cảnh đô thị nhộn nhịp của Tondabayashi, tỉnh Osaka, một công trình vươn lên như một khối điêu khắc khổng lồ bằng bê tông trắng: PL Peace Tower (Dai Heiwa Kinen Tō – Tháp Cầu Nguyện Hòa Bình Lớn). Hoàn thành vào năm 1970 bởi Giáo hội Perfect Liberty (PL Kyōdan), tòa tháp cao 180 mét này không chỉ là biểu tượng tôn giáo mà còn là một tuyên ngôn kiến trúc, nơi ranh giới giữa tưởng niệm, nghệ thuật và kỹ thuật được xóa nhòa.
PL Peace Tower mang hình dáng uốn lượn trừu tượng, gợi đến một ngọn lửa vĩnh cửu hay một ngón tay khổng lồ hướng thẳng lên bầu trời. Công trình được thi công bằng kỹ thuật phun bê tông trực tiếp lên lưới thép. Cấu trúc này cho phép hình khối tự do, không bị giới hạn bởi ván khuôn gỗ truyền thống, khiến tháp gần gũi với nghệ thuật điêu khắc hơn là kiến trúc công trình.
Bề mặt bê tông trắng nhẵn mịn bắt sáng, thay đổi sắc độ theo thời tiết và thời điểm trong ngày. Từ xa, tháp như một trục ánh sáng, còn khi đến gần, các đường cong xoắn của nó mở ra cảm giác siêu thực, một trải nghiệm thị giác gợi nhớ đến các tác phẩm hữu cơ của Gaudí hay những đường cong biểu tượng trong kiến trúc Niemeyer.
Bên trong tháp hầu như rỗng, chỉ mở đến tầng hai, nơi có một điện thờ nhỏ. Tại đây lưu giữ các tư liệu chứa tên hàng triệu nạn nhân chiến tranh được đặt trong hộp vàng, một nghi thức tưởng niệm thầm lặng, biến vật chất lạnh lẽo của bê tông thành “nghệ thuật cầu nguyện”. Phần còn lại của nội thất không mở cửa công cộng, nhấn mạnh rằng đây là một công trình biểu tượng hơn là công trình sử dụng.
Giáo hội Perfect Liberty ra đời năm 1924 bởi Tokuharu Miki, sau đó được con trai ông, Tokuchika Miki, khôi phục và phát triển mạnh mẽ sau Thế Chiến II. Tháp được xây dựng như một đài tưởng niệm cho tất cả nạn nhân chiến tranh trên toàn cầu, không phân biệt quốc tịch hay tôn giáo. Trong bối cảnh Nhật Bản hậu chiến, công trình này trở thành một tuyên ngôn hòa bình, kết hợp cảm hứng từ Phật giáo, Thần đạo và tinh thần nhân văn hiện đại.
Hàng năm, vào ngày 1 tháng 8, khu vực quanh tháp trở thành tâm điểm của lễ hội pháo hoa PL Art of Fireworks. Sự kiện này biến không gian tưởng niệm thành một nơi hội tụ cộng đồng, nơi hòa bình được biểu đạt không chỉ qua kiến trúc tĩnh lặng mà còn qua nghệ thuật ánh sáng và âm thanh bùng nổ.
Người phác thảo ý tưởng cho PL Peace Tower không phải một kiến trúc sư chuyên nghiệp, mà là chính nhà lãnh đạo tôn giáo và tư tưởng nghệ thuật Tokuchika Miki. Ông từng tạo mô hình tháp bằng đất sét, dùng ngôn ngữ vật chất để hiện thực hóa triết lý “Life is Art” (Cuộc sống là Nghệ thuật). Với Miki, kiến trúc không đơn thuần là xây dựng không gian mà là phương tiện biểu đạt sáng tạo của con người, là cầu nối giữa cá nhân và vũ trụ.
Tháp được đặt trong một quần thể kiến trúc đa chức năng gồm bệnh viện, trường học, sân golf và cơ sở thể thao, minh chứng cho nỗ lực của PL Kyōdan trong việc gắn kết đời sống cộng đồng, hòa nhập nghệ thuật, tôn giáo và xã hội.
PL Peace Tower trở thành một ví dụ độc đáo của kiến trúc tôn giáo hậu hiện đại ở Nhật Bản. Nó không tìm kiếm công năng thực tiễn mà ưu tiên tính biểu tượng và tinh thần. Sự hiện diện của nó đặt ra câu hỏi: kiến trúc có thể trở thành phương tiện thuần túy của biểu đạt tinh thần hay không?
PL Peace Tower trở thành một ví dụ độc đáo của kiến trúc tôn giáo hậu hiện đại ở Nhật Bản. Nó không tìm kiếm công năng thực tiễn mà ưu tiên tính biểu tượng và tinh thần. Sự hiện diện của nó đặt ra câu hỏi: kiến trúc có thể trở thành phương tiện thuần túy của biểu đạt tinh thần hay không?
So sánh với Gaudí hay Niemeyer không chỉ vì hình thức hữu cơ, mà còn bởi khát vọng biến bê tông – chất liệu gắn liền với hiện đại – thành ngôn ngữ giàu cảm xúc. Trong kỷ nguyên mà kiến trúc hướng đến bền vững và hài hòa môi trường, PL Peace Tower nhắc nhở giới kiến trúc sư rằng đôi khi, một công trình có thể vượt qua chức năng để trở thành biểu tượng toàn cầu cho hòa bình.
Dù ít khi xuất hiện trong các hành trình du lịch đại chúng, tháp vẫn là một nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho thế hệ kiến trúc sư trẻ. Nó cho thấy kiến trúc, khi vượt khỏi phạm vi của tôn giáo hay quốc gia, có thể chạm đến những giá trị phổ quát nhất: hòa bình, ký ức và niềm tin vào sức mạnh sáng tạo của con người.
Tổng hợp & Biên tập
Anh Nguyên
