Walden 7 là một trong những công trình kiến trúc giàu tính thí nghiệm và mang chiều sâu xã hội nhất trong thế kỷ 20. Được Ricardo Bofill và văn phòng Taller de Arquitectura thực hiện trên nền một nhà máy bê tông cũ ở Sant Just Desvern, ngoại ô Barcelona, công trình là nỗ lực tái định hình không chỉ hình thức cư trú, mà cả cấu trúc cộng đồng đô thị. Dự án ban đầu được quy hoạch với ba khối nhà khổng lồ bố trí theo dạng tam giác bao quanh một lõi xanh trung tâm, tuy nhiên, chỉ một khối duy nhất được hiện thực hóa. Khối nhà này – cao 14 tầng – không phải là một tháp đơn thuần, mà là một tổ hợp hình khối chồng khít, mô-đun hóa, gợi nhớ đến cấu trúc tổ ong hoặc một chùm nho.
Cấu trúc của Walden 7 được xây dựng từ hàng trăm “ô ở” nhỏ, gọi là cell – mỗi ô rộng khoảng 30m², được thiết kế dành cho một cá nhân. Nhưng không giống như căn hộ khép kín truyền thống, mỗi cell là một không gian mở, nơi các vách ngăn chỉ mang tính gợi ý, mềm dẻo và có thể được chia tách bằng rèm thay vì tường cứng. Những không gian này có thể được mở rộng bằng cách kết hợp ngang hoặc dọc nhiều cell lại với nhau – một hệ thống phân mảnh mở, cho phép người ở tự cấu trúc đời sống theo nhu cầu cá nhân. Không có mô hình hộ gia đình điển hình nào được mặc định, chính cư dân là người định nghĩa nên hình thức cư trú.
Điều đặc biệt ở Walden 7 không chỉ nằm ở các đơn vị nhỏ, mà ở cách chúng được kết nối trong một hệ thống tổng thể sống động và đa chiều. Các hành lang treo, cầu nối tầng và khoảng thông tầng tạo nên mạng lưới giao tiếp không gian, nơi sự ngẫu hứng gặp gỡ trật tự, nơi đời sống riêng tư luôn đặt cạnh khả năng tương tác cộng đồng. Những hành lang trên cao không chỉ là phương tiện giao thông đứng, mà còn là nơi tiếp xúc, quan sát, đối thoại – tương tác kiến trúc và xã hội diễn ra đồng thời trong từng bước di chuyển.
Tên gọi Walden 7 gợi đến hai truyền thống tư tưởng không tưởng: “Walden” của Henry David Thoreau – biểu tượng của lối sống đơn giản, tự chủ và gần gũi với thiên nhiên; và “Walden 2” của B.F. Skinner – một xã hội tổ chức theo nguyên lý hành vi, mang lý tưởng cộng đồng, bình đẳng và tự điều tiết. Dự án của Bofill được hiểu như phiên bản thứ bảy của truyền thống này, nơi con người được mời gọi sống trong một không gian vừa mang tính sinh học, vừa mang tính cộng đồng, vừa cá nhân hóa, vừa tương hỗ.
Trong bối cảnh các mô hình nhà ở đô thị hiện nay vẫn phần lớn duy trì hình thái hộp hóa, chia ô và đơn chức năng, Walden 7 đặt ra một thách thức rõ ràng: liệu ta có thể thiết kế một tổ hợp cư trú mà không gian có thể thích nghi, mở rộng, co giãn theo nhu cầu cá nhân, đồng thời vẫn duy trì kết nối cộng đồng thực chất? Câu trả lời của Ricardo Bofill không nằm trong lý thuyết, mà được thể hiện rõ trong thực tiễn của chính công trình: đây là một kiến trúc sống – nơi kiến trúc không khép kín, mà tiếp tục mở ra theo từng cư dân, từng thời điểm, từng biến đổi.
Walden 7 không chỉ là một biểu tượng hình học hay không gian sống giàu biểu cảm, mà còn là một luận đề xã hội bằng ngôn ngữ kiến trúc. Nó không áp đặt, mà gợi mở; không hoàn thiện cố định, mà luôn vận động trong tương tác. Chính điều đó làm nên sức sống lâu dài của công trình – một điển hình hiếm hoi cho khả năng tái cấu trúc tư duy thiết kế nhà ở trong thời đại của những đô thị đang dần mất tính người.
Xem thêm bản vẽ thiết kế công trình này:
Tổng hợp
Anh Nguyên
Nội dung & Ảnh
Ricardo Bofill Taller de Arquitectura
Địa điểm
Tây Ban Nha
Năm hoàn thành
1975
