Vì sao các nhân vật phản diện yêu thích kiến trúc hiện đại?
Thủ vai James Bond trong bộ phim kinh điển “Điệp viên 007: Sát thủ với khẩu súng vàng” năm 1974, nam diễn viên Roger Moore có cảnh lái một chiếc thủy phi cơ trên mặt nước trong vắt của vịnh Phang Nga, Thái Lan, di chuyển đến địa điểm nào đó nằm ngoài khơi Trung Quốc.
Nhân vật đối thủ của Bond, sát thủ Francisco Scaramanga đã ẩn náu trong một hang đá vôi lớn. Khi 007 bước vào ngôi nhà hẻo lánh, tay sai của Scaramanga là Nick Nack đã bật công tắc từ trạm điều khiển ngôi nhà, đưa người anh hùng vào căn phòng gương chiếu ánh đèn đỏ rực chói mắt.
Kiến trúc sư Chad Oppenheim lần đầu tiên xem bộ phim và nơi ẩn náu của Scaramanga khi anh 7 tuổi. Đó là khởi đầu cho sự tò mò với hang ổ, sào huyệt. “Tôi có thể hoá thân thành siêu tội phạm và xây dựng một trong số những hang ổ đó, hoặc là trở thành một kiến trúc sư,” anh nói.
Oppenheim đã nghiên cứu về con đường đen tối mà anh không lựa chọn đó trong “Lair”, một cuốn sách của Tra Publishing, tái hiện 15 ngôi nhà cực kỳ bí ẩn qua các bản vẽ kiến trúc đen trắng. Cuốn sách nói về nơi ẩn náu của người Bắc Âu trong bộ phim “Người máy trỗi dậy”, ngôi nhà dưới nước trong “Phải lòng địch thủ”, ngôi nhà trên núi Rushmore trong “Bắc Tây Bắc“, và trụ sở tập đoàn Wallace kỳ lạ trong “Blade Runner 2049.”
Các hang ổ đó có những điểm chung: nguyên sơ, đáng kinh ngạc, trang bị công nghệ cao, thần bí, thiếu thực tế và mang đậm nguyên lý của chủ nghĩa hiện đại. Cuốn sách đặt ra câu hỏi: Vì sao kẻ xấu lại sống trong những ngôi nhà tốt?
Leah Greenblatt, nhà phê bình nối tiếng của Entertainment Weekly, tại một hội thảo ở thành phố New York cho biết: “Hang ổ của tội phạm luôn sở hữu kiến trúc quyến rũ nhất, mời gọi bạn trở thành kẻ xấu.” Như trong bộ phim Điệp viên 007 – Tử địa Skyfall, ngoài căn nhà thời thơ ấu thì James Bond thậm chí có một ngôi nhà không?” Oppenhenheim đùa rằng, nơi ẩn náu của các anh hùng như Hang Dơi, Pháo đài Cô đơn nhìn chung đều “ít chiều sâu hơn một chút” so với hang ổ của các siêu tội phạm.
Oppenheim và nhóm của anh đưa ra phỏng đoán về nơi ẩn náu cuối cùng và nhân vật phản diện thực sự sẽ làm gì. “Đầu tiên, phần lớn các sào huyệt đều rất cầu kỳ. Chúng đẹp đến mức khó tin từ quan điểm kiến trúc”, ông giải thích. Họ bỏ qua biệt thự xa hoa do John Lautner thiết kế cho đạo diễn Jackie Treehorn trong phim Bá tước Lebowski, không coi đó là nhân vật phản diện thực sự. Pháo đài của Darth Vader trong Chiến tranh giữa các vì sao cũng không vì Oppenheim cho rằng không ai thực sự muốn sống trên một hành tinh núi lửa không thể kiểm soát.
Họ cũng chọn những kẻ xấu có tầm nhìn vĩ đại cho nhân loại chứ không chỉ mang bản chất tàn bạo của những kẻ giết người hàng loạt như Hannibal Lecter. “Họ tin rằng họ thực sự đang làm những điều đúng đắn – giống như hầu hết những người mắc chứng hoang tưởng”, Oppenheim nói. Công trình kiến trúc họ lựa chọn đại diện cho tính cách đầy màu sắc của họ. “Rất nhiều nhân vật phản diện muốn trở thành quý ông hoặc họ muốn trở nên siêu hiện đại, không có kẻ nào lưng chừng ở giữa cả”, Greenblatt lưu ý.
Cuốn sách “Lair” xem xét cách kiến trúc hiện đại, tương lai và không tưởng gắn liền với sự phi đạo đức. Trong suốt thế kỷ 20 và 21, những ngôi nhà bóng bẩy, tối giản và xa hoa làm bằng thủy tinh, thép và bê tông đã trở thành nguyên mẫu cho nhân vật ẩn dật với tham vọng khủng khiếp.
“Kiến trúc hiện đại trong nước gần như định dạng các nhân vật xấu xa, không ổn định, ích kỷ, ám ảnh – trích bài bình luận của Joseph Rosa trong cuốn sách. Nếu những người tiên phong của chủ nghĩa hiện đại còn sống thì họ hẳn phải chịu một cú sốc. Họ đã hình dung rằng phong trào của mình tạo điều kiện cho một lối sống lành mạnh, trung thực và đạo đức.”
Trong khi cuộc sống gia đình trên truyền hình thường được miêu tả trong các khung cảnh truyền thống, ấm cúng thì kiến trúc hiện đại được dành cho những người độc thân ngang ngược – như Don Draper trong “Gã Điên” đã rời ngôi nhà ở ngoại ô với Betty để đến với những đường nét sạch sẽ hơn và tình yêu mới ở Manhattan.
Trường phái hiện đại không thực sự được người Mỹ chấp nhận. Ngoài ra, Rosa chỉ ra rằng sự nghi ngờ với kỹ thuật và công nghệ kể từ Thế chiến II đã làm sâu sắc thêm ý nghĩ: tiến bộ và đổi mới mang lại cảm giác nguy hiểm.
Các nhà thiết kế sản xuất thường tham khảo những công trình bê tông thô mộc đồ sộ hoặc ý tưởng của chủ nghĩa kết cấu để xây dựng không gian u tối. Boongke trong Bác sĩ Strangelove và các toà tháp lạnh lẽo trong phim Cỗ máy tội phạm do Ken Adams thiết kế đều theo motif này. Nhà phê bình phim Chris Nashawaty nhận xét về chủ nghĩa kết cấu: “Đó là kiến trúc của tuyên truyền, giống như tất cả những kẻ hung ác hoặc độc tài…đều tìm cách thuyết phục người khác về sức mạnh và khả năng”.
Tuy nhiên, cũng có nhiều nhân vật phản diện bị lôi cuốn vào thế giới tự nhiên. Những khuynh hướng đó tìm thấy ảnh hưởng trong Frank Lloyd Wright, người nổi tiếng với kiến trúc hữu cơ luôn đề cao sự hoà hợp với môi trường. Hollywood thường tìm thấy những hang ổ yêu thích của mình trong các thiết kế của kiến trúc sư và Wright đã cố vấn cho John Lautner thiết kế: ngôi nhà nhìn ra ngọn đồi Hollywood trong Body Double và Vũ khí tối thượng 2, nơi ẩn náu trên sa mạc trong Điệp viên 007 – Kim cương vĩnh cửu. Sự hiện diện của Wright xuất hiện trở lại trong phim Bắc Tây Bắc. Hitchcock đề nghị kiến trúc sư thiết kế ngôi nhà trên đỉnh núi Rushmore nhưng không thể nên thay vào đó, lấy cảm hứng từ công trình của kiến trúc sư.
Khai thác sức mạnh của tự nhiên là tham vọng sau cùng. Trong phim Gia đình siêu nhân, ngôi nhà trên đảo núi lửa của Buddy Pine tự hào có một bức tường làm từ dung nham. Ngôi sao Tử thần trong phim Chiến tranh giữa các vì sao lại giống như mặt trăng nhưng có sức mạnh hủy diệt toàn bộ thế giới – một ý tưởng được lấy ra từ lịch sử: Mỹ, Liên Xô và Đức Quốc xã đều để ý đến tiềm năng của vệ tinh quay quanh.
Oppenheim nhận thấy mối liên hệ giữa các hành vi phá huỷ của con người với tham vọng thống trị thiên nhiên của nhân vật phản diện. “Chúng ta đã cố gắng chinh phục hành tinh. Nền văn minh (của chúng ta) thao túng thiên nhiên, làm lợi cho mình và rút cuộc chỉ đang xây dựng ngày một nhiều hơn”, anh nói.
Nhân vật phản diện đại diện cho những khuynh hướng tồi tệ nhất của con người với tầm nhìn huỷ diệt to lớn. Họ tận dụng nơi ẩn náu của mình để rút lui khỏi nhân loại, lẩn trốn trong không gian tinh khiết. Họ trang bị hệ thống phòng thủ phức tạp bên ngoài, xây các phòng bí mật hoặc đào miệng núi lửa ở nơi hẻo lánh.
Nhưng khao khát của họ cũng rất con người. “Những kẻ phản diện thường nhạo báng toàn bộ ý tưởng về gia đình, vì ở một khía cạnh nào đó, đó là những gì họ muốn“, Nashawaty nói. “Họ muốn những gì tất cả con người đều muốn.“
Tác giả
Jacqui Palumbo
Nguồn
CNN
