Ghế Monobloc

Chiếc ghế Monobloc ra đời vào nửa sau thế kỷ 20, được thiết kế bởi Henry Massonet – nhà thiết kế người Pháp, sau đó nhanh chóng trở thành tác phẩm thiết kế nổi bật trong thế giới nội thất bởi tính đơn giản, tính tiện dụng và giá thành phải chăng.

Thiết kế này theo thời gian đã trở thành một hiện tượng toàn cầu và được sản xuất đại trà trên khắp thế giới, trở thành biểu tượng của thiết kế hiện đại. Ghế được làm hoàn toàn từ nhựa polypropylene, một loại vật liệu nhẹ và bền, cho phép sản xuất hàng loạt với chi phí thấp. Hình dáng ghế được chế tác với những đường cong mềm mại, tạo cảm giác thân thiện và thu hút. Không có những chi tiết trang trí cầu kỳ, Monobloc nổi bật với thiết kế tối giản, phản ánh triết lý “ít nhưng đủ” mà nhiều nhà thiết kế hiện đại theo đuổi.

Về tính đa dụng và sự tiện lợi, Monobloc nhẹ nên dễ dàng xếp chồng, tiết kiệm không gian khi không sử dụng, trở thành lựa chọn lý tưởng cho nhiều mục đích từ quán cà phê, nhà hàng đến các khu vực và sự kiện, hội nghị… Đặc biệt, khả năng chịu được mọi điều kiện thời tiết khiến chúng phù hợp với việc sử dụng ngoài trời mà không lo bị hư hại.

Monobloc không đơn thuần là một sản phẩm nội thất; chiếc ghế còn là biểu tượng văn hóa phản ánh phong cách sống hiện đại. Trong bối cảnh hậu Thế chiến II, khi xã hội cần những giải pháp thiết kế tiết kiệm và khả thi, chiếc ghế này đã thành công trong việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.

Sự hiện diện của Monobloc trong cuộc sống hàng ngày đã tạo ra nhận thức mới về thiết kế. Nhiều nghệ sĩ và nhà phê bình chỉ ra rằng chiếc ghế này không chỉ mang lại sự tiện nghi mà còn trở thành một phần của trải nghiệm xã hội, phản ánh những thay đổi trong nhu cầu và thẩm mỹ của thời đại. Phản ứng của công chúng đối với chiếc ghế này rất tích cực, họ cho rằng Monobloc vượt xa khuôn khổ món đồ nội thất mà còn là tác phẩm nghệ thuật có giá trị, thậm chí đã được đưa vào các triển lãm nghệ thuật và bảo tàng, thể hiện sức ảnh hưởng trong lĩnh vực thiết kế.

Năm 2017 là một cột mốc quan trọng cho Monobloc. Bảo tàng Thiết kế Vitra, một trong những tổ chức thiết kế nổi tiếng nhất thế giới đã tổ chức triển lãm “Monobloc – A Chair for the World”, theo dõi lịch sử của chiếc ghế này từ những nguồn gốc của nó vào giữa thế kỷ 20 – khi nhu cầu về đồ nội thất giá rẻ, nhẹ và dễ sao chép đang gia tăng – đến vị thế của nó như một hiện tượng thiết kế toàn cầu.

Khái niệm về một chiếc ghế nhựa đúc nguyên khối có nguồn gốc từ những năm 1960, khi các nhà thiết kế bắt đầu thử nghiệm với các vật liệu và kỹ thuật sản xuất mới. Trong số những người tiên phong là nhà thiết kế người Đan Mạch Verner Panton, người đã tạo ra chiếc ghế Panton vào năm 1960, được coi là chiếc ghế nhựa nguyên khối đầu tiên. Tuy nhiên, vật liệu ban đầu của nó – sợi thủy tinh gia cố polyester – có giá thành cao, khiến nó trở thành một sản phẩm cao cấp chứ không phải là mặt hàng đại trà.

Vico Magistretti, Selene, 1961-1968

Giai đoạn năm 1964-1966, Bofinger của kiến trúc sư người Đức Helmut Bätzner ra đời và được biết đến là chiếc ghế đầu tiên được ép phun nguyên khối duy nhất, rồi chiếc ghế Selene (1961–1968) của Vico Magistretti, được làm từ nhựa gia cố bằng sợi thủy tinh. Cả hai thiết kế này đã dự đoán dần ý tưởng về những chiếc ghế nhựa có thể xếp chồng và dễ dàng vận chuyển. Bước ngoặt của Monobloc xảy ra vào năm 1972, khi Henry Massonnet, người sáng lập công ty Stamp, tạo ra chiếc ghế Fauteuil 300. Bằng cách cải tiến công nghệ đúc khuôn và giảm thời gian sản xuất xuống dưới hai phút mỗi chiếc ghế.

Quá trình sản xuất thường bắt đầu với việc làm nóng khối nhựa polypropylene đến 220°C, sau đó khối nhựa lỏng được đùn vào bên trong khuôn để tạo ra hình dáng chiếc ghế, toàn bộ công đoạn chỉ mất 70 giây là hoàn tất sản phẩm.

Giai đoạn những năm 1980, Monobloc trở nên phổ biến rộng rãi, chủ yếu nhờ vào công ty Grosfillex (Pháp) đã giới thiệu chiếc Ghế Vườn Nhựa – mẫu ghế đầu tiên ghi nhận được bán với mức giá thấp để trở thành một sản phẩm đại trà. Theo thời gian, thiết kế này được sao chép và điều chỉnh bởi vô số nhà sản xuất. Mặc dù có một số biến thể thẩm mỹ nhỏ, nhưng quy trình sản xuất cốt lõi vẫn giữ nguyên.

Năm 2022, bộ phim tài liệu Monobloc của Hauke Wendler đã khám phá sự hiện diện của chiếc ghế trên toàn thế giới và tác động của chúng đến cuộc sống của hàng tỷ người. Từ những chợ nhộn nhịp ở Mumbai cho đến các sân trường ở Châu Phi, từ những sân thượng ở Châu Âu cho đến các bãi biển nhiệt đới, Monobloc có mặt mọi nơi.

Bộ phim đưa khán giả vào một hành trình qua năm châu lục, thu thập chứng thực từ những người sản xuất và sử dụng chiếc ghế. Tại Ấn Độ, các chiếc ghế Monobloc trở thành một phần thiết yếu trong các đám cưới và lễ kỷ niệm công cộng, còn tại Uganda, chúng đã được tái chế thành xe lăn, mang lại khả năng di chuyển cho hàng triệu người lần đầu tiên.

---