Trần Thị Ngụ Ngôn

Kiến trúc sư Trần Thị Ngụ Ngôn cùng với kiến trúc sư Nguyễn Hải Long phụ trách thiết kế các dự án của văn phòng Tropical Space. Chúng tôi có dịp trò chuyện với Ngụ Ngôn để lắng nghe suy nghĩ – quan điểm hành nghề và mục tiêu mà hai kiến trúc sư mong muốn được làm cùng Tropical Space trong thời gian tới.

Là những người trực tiếp làm trong ngành kiến trúc, theo anh chị vai trò của kiến trúc sư trong bối cảnh hiện nay và tương lai là gì?

Ngụ Ngôn: Kiến trúc sư có vai trò định hướng và dẫn dắt xu hướng, những giải pháp thiết kế thân thiện và bền vững có thể truyền cảm hứng cho cộng đồng lối sống thân thiện, chia sẻ với môi trường tự nhiên và tương tác với xã hội.

Theo anh chị, đại dịch Covid19 khiến kiến trúc thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng đang phải đối mặt với những vấn đề lớn gì cần phải lưu tâm?

Trải qua đại dịch Covid19, chúng tôi cảm thấy có quá nhiều điều phải thay đổi trong cuộc sống, kiến trúc cũng cần linh hoạt hơn để có thể thay đổi được trong mọi điều kiện.

Anh chị nghĩ sao về hoạt động kiến trúc ở Việt Nam khoảng 5 năm trở lại đây? Điều gì được và chưa được?

Hoạt động của Kiến trúc sư tại Việt Nam 5 năm gần đây theo xu hướng kiến trúc bản địa và thân thiện môi trường. Chúng tôi thấy xu hướng này rất phù hợp với bối cảnh Việt Nam hiện tại và được giới kiến trúc quốc tế khen ngợi. 

Nhà tổ mối là công trình đầu tiên chúng tôi biết đến Tropical Space, thực sự ấn tượng tại thời điểm đó khi nhìn ngắm công trình này. Chúng tôi cũng có dịp ghé thăm và chụp lại Nhà tổ mối. Sau từng đó năm, anh chị nghĩ sao về công trình này và tại sao thời điểm đó lại chọn cách tiếp cận để thiết kế một công trình như vậy?

Chúng tôi chỉ có kế hoạch thực hiện một căn nhà tiết kiệm ngân sách, không cần sử dụng nhiều thiết bị mà vẫn đảm bảo tiện nghi trong các điều kiện thời tiết khác nhau, ngôi nhà cũng cần phải mang tính bản địa nên lối thiết kế và kiểu thức xuất hiện như vậy. Đó cũng là công trình đầu tiên chúng tôi giới thiệu với cộng đồng kiến trúc trong nước và quốc tế. Phản hồi từ mọi người rất tích cực.

Sau nhà tổ mối, vật liệu gạch và cách thể hiện gạch trần được anh chị thể hiện qua rất nhiều thể loại công trình với công năng và quy mô khác nhau. Suy nghĩ về kiến trúc qua chuỗi những công trình đó là gì?

Khi sử dụng một loại vật liệu như gạch nung, chúng tôi được giải phóng khỏi việc trang trí quá nhiều trong kiến trúc và nội thất. Khi đó mình để tâm nhiều hơn tới cảm giác về không gian, ánh sáng và sự chuyển động của không khí.

Nhà Long Thành ở Đồng Nai, Việt Nam, Tropical Space thực hiện năm 2016

Chúng tôi nghĩ rằng chuỗi những công trình gạch nói trên là một tư duy thể nghiệm của văn phòng. Bắt đầu từ nhà tổ mối tính tới thời điểm hiện tại thì công trình nào theo anh chị là một thực hành hài lòng nhất? Vì sao?

Chúng tôi không so sánh mức độ tốt hơn của các công trình. Trong chuỗi công trình gạch, tất cả đều có sự kết nối, kế thừa và phát triển tùy theo bối cảnh, khí hậu địa phương và mục đích sử dụng, càng về sau văn phòng cũng thử nghiệm cách sử dụng gạch sao cho linh hoạt và hiện đại hơn. Ví dụ như Organicare Showroom, chúng tôi dùng cấu trục gạch xỏ vào thép, cấu trúc này dễ tháo lắp và di chuyển, điều chỉnh mật độ gạch cũng rất tiện.

Chị có nghĩ cách tiếp cận vật liệu như vậy sẽ mang lại tính bền vững? Nhân đây, anh chị nghĩ sao về kiến trúc bền vững và tính bền vững trong kiến trúc nên được hiểu đơn giản thế nào?

Quan điểm bền vững của chúng tôi rất đơn giản. Đó là tìm cách sử dụng vật liệu thật sự hiệu quả và tiết kiệm. Nếu có cơ hội thì tìm phương án nâng cao giá trị của chúng.

Khi bắt đầu thực hiện một dự án, anh chị quan tâm nhất đến điều gì?

Theo chúng tôi, một tác phẩm nghệ thuật, ví dụ, một tác phẩm điêu khắc xuất hiện đẹp nhất khi có ánh sáng tự nhiên chiếu vào nó, chất cảm vật liệu và các hiệu ứng sẽ hiển thị chân thực nhất. Các tòa nhà cũng tương tự như vậy nhưng với quy mô lớn hơn, con người có thể sống trong đó thì cảm xúc sẽ xuất hiện nhiều hơn khi tương tác với cả trong lẫn ngoài công trình.

Công việc của chúng tôi thường bắt đầu với các thể tích có hình khối đơn giản. Từ đó dần phát triển chúng theo nhiều biến thể liên quan đến ánh sáng tự nhiên. Chúng tôi cũng nghiên cứu sâu để hiểu những tác động và ảnh hưởng của gió, nhiệt độ tới công trình. Vì vậy, khí hậu địa phương là rất quan trọng để chúng tôi xem xét trong thiết kế.

Điều gì anh chị luôn mong muốn mang đến cho chủ đầu tư thông qua mỗi công trình mình đã thực hiện?

Chúng tôi cũng khuyến khích và truyền cảm hứng cho người sử dụng về tình yêu với thiên nhiên, lối sống tối giản, giảm thiểu sử dụng năng lượng nhờ hệ thống làm mát cơ học và chiếu sáng, tính thích ứng của công trình với môi trường luôn thay đổi thông qua các phương tiện xây dựng.

Kiến trúc truyền thống có tác động gì tới quan điểm thiết kế của anh chị?

Chúng tôi thích cách ứng phó với môi trường của người xưa trong kiến trúc truyền thống. Nhiều công trình của Tropical Space đều học hỏi suy nghĩ và cách làm của những thế hệ trước đây nhằm tìm kiếm sự hài hòa trong điều kiện nhiệt đới tại Việt Nam.

Căn hộ Happy Box là một dự án tại Sài Gòn, Việt Nam

Văn hoá địa phương theo chúng tôi rất cần được thể hiện thông qua kiến trúc bản địa, ít nhất để thế hệ sau biết nơi đó từng có gì nếu không may những yếu tố bản địa bị mất đi. Anh chị có đồng ý với điều này không? Nếu đồng ý, anh chị có thể chia sẻ cách mình giữ gìn giá trị địa phương thông qua một công trình cụ thể từng thực hiện?

Đơn giản thôi, Chúng tôi nghĩ yếu tố văn hóa trong kiến trúc như bóng đổ của tán cây xuống mặt đất.

Tam Đảo Villa tại sân golf Tam Đảo, Vĩnh Phúc, Việt Nam

Có kiến trúc sư nào trên thế giới ảnh hưởng lớn tới quan điểm thiết kế của anh chị?

Khó có thể điểm danh một cái tên nào đó vì có nhiều kiến trúc sư hoặc nhà thiết kế có cùng góc nhìn và suy nghĩ với chúng tôi. Tất cả đều nỗ lực nhằm tạo ra những sản phẩm ngày càng thân thiện hơn với môi trường. Đó là một tín hiệu tốt. Tuy nhiên, mỗi người đều là những cá nhân đơn lẻ và đã đi trên con đường của riêng mình.

Anh chị nghĩ sao về quan điểm nghệ thuật là thể hiện còn kiến trúc là giải pháp?

Nếu không có tính nghệ thuật thì kiến trúc chỉ là một cái hộp khổng lồ có chức năng sử dụng, kiến trúc hấp dẫn nhờ yếu tố nghệ thuật trong việc sắp đặt các hình khối, vật liệu tương tác dưới ánh sáng mặt trời, tổ chức các công năng trong những nhịp điệu không gian.

Khi đó một công trình trúc sẽ trở thành một tác phẩm khiến con tim ta có thể rung động.

Qua nhiều năm làm nghề, điều gì ở anh chị đã thay đổi và điều gì không thay đổi?

Với chúng tôi, hầu như không thay đổi điều gì, chúng tôi thiết kế nhiều thể loại công trình khác nhau ở nhiều qui mô khác nhau, chúng tôi vẫn là Tropical Space, kiến trúc của chúng tôi cố gắng đáp ứng với điều kiện thời tiết và hướng tới sự bền vững.

Công trình anh chị luôn mong muốn được thực hiện nhất là gì?

Một ngôi trường học. Chúng tôi muốn làm thiết kế một công trình giáo dục nơi trẻ con có thể cảm nhận được sự thân thiện và cởi mở. Lũ trẻ có thể tương tác với môi trường sống thông qua cách chúng cảm nhận về vật liệu xây dựng, ánh sáng, không gian và thiên nhiên.

Rất vui khi được nói chuyện với anh chị!