Trong lịch sử phát triển không gian sống, khu vườn luôn là nơi đánh dấu ranh giới mong manh giữa cái tự nhiên và cái nhân tạo. Đó là nơi mà con người với tinh thần sáng tạo và khả năng chế ngự cố gắng kiềm chế sự xâm thực của thiên nhiên, trong khi bản thân thiên nhiên không ngừng tìm cách đưa mọi vật trở về trạng thái nguyên sơ.
Water Garden, khu vườn nước do kiến trúc sư Junya Ishigami thiết kế là một minh chứng sâu sắc cho mối tương quan này, được hiện thực hóa trong một ngữ cảnh đậm tính đương đại.
Nằm trong khuôn viên Art Biotop, một khu nghỉ dưỡng sáng tạo tại vùng Nasu Yokozawa (trung tâm đảo Honshu, Nhật Bản), dự án vườn nước khởi phát từ nhu cầu di dời 318 cây gỗ bản địa vốn sẽ bị chặt hạ để xây dựng khu biệt thự và nhà hàng. Thay vì phá bỏ, nhóm thiết kế quyết định “chuyển hóa” toàn bộ hệ sinh thái này, đưa nó vào một cấu trúc nhân tạo mới: một khu vườn nước gồm 160 hồ nhỏ, được thiết kế tỉ mỉ cả về kỹ thuật và thẩm mỹ.
Khu đất ban đầu vốn là rừng, sau được khai khẩn làm ruộng bậc thang, rồi thành đồng cỏ chăn thả. Hệ thống dẫn nước bằng trọng lực, từng sử dụng dòng sông Kami Kuro lân cận để tưới tiêu, được khôi phục nhằm cấp nước tuần hoàn cho toàn bộ các hồ trong khu vườn, bắt đầu từ tám hồ ở cao độ cao nhất và kết thúc bằng việc dẫn nước trở lại hạ lưu con sông ban đầu.
Các loài cây được di dời như sồi konara và dẻ Nhật vốn không thể sống nếu rễ bị ngập nước. Ishigami cùng những cộng sự đã phát triển một giải pháp kỹ thuật gồm màng chống thấm lót dưới đáy mỗi hồ, kết hợp với kết cấu thép chìm ngầm nhằm giữ ổn định gốc cây, cách ly vùng rễ khỏi nước mặt.
Tổng thể khu vườn là một công trình kiến trúc của chế tạo tinh vi (fabrication architecture), nơi mỗi vị trí cây trồng và mặt nước đều được khảo sát, mô hình hóa và bố trí cẩn trọng theo thông số sinh học. Mọi yếu tố từ lối đi bằng đá, ghế ngồi có tựa, đến tán cây và mặt nước đều được sắp đặt với sự tinh tế, nhưng vẫn giữ được cảm giác nguyên bản và ngẫu nhiên, như thể khu vườn đã “tự nhiên mà sinh ra”.
Đây là một nơi mà kiến trúc không đối đầu với tự nhiên, mà là cùng tồn tại và thấu hiểu. Đó là nơi người xem không chỉ quan sát bằng mắt, mà còn cảm nhận bằng cơ thể và tinh thần, thông qua ánh sáng, gió, nước và không gian trống, vốn là những yếu tố thiết yếu được cô đọng đến mức tối giản nhưng đầy sức gợi.
Khu vườn này cũng là biểu hiện thực hành của khái niệm satoyama – vùng chuyển tiếp giữa rừng núi và đất canh tác, nơi thiên nhiên và đời sống nông nghiệp nương tựa lẫn nhau. Bằng việc thiết lập một hình thái cảnh quan gắn liền với văn hóa địa phương, Junya Ishigami không chỉ thiết kế một khu vườn, mà còn kiến tạo một phương thức tương tác giữa con người và hệ sinh thái, hướng đến sự bền vững.
Tổng hợp & Biên tập
Anh Nguyên
Thiết kế
Junya.ishigami+ associates
Ảnh
Nikissimo Inc
Junya Ishigami
Phim
Kenya Hara
