Hoàn thành năm 2007 tại vùng ven Santiago de Chile, Wall House là một công trình nhà ở do văn phòng kiến trúc FAR frohn&rojas thiết kế. Dự án được xem như một thí nghiệm không gian, nơi khái niệm “bức tường” truyền thống được tách ra và sắp xếp lại thành nhiều lớp, vừa phân định, vừa kết nối các không gian sinh hoạt. Mỗi lớp tường hoạt động như một màng lọc ánh sáng, không khí, âm thanh và cả sự riêng tư tạo nên những vùng sống có độ mở khác nhau, thích ứng với điều kiện tự nhiên xung quanh.
Dù nằm gần tuyến đường cao tốc Pan-American đông đúc, ngôi nhà vẫn giữ được sự yên tĩnh nhờ cách tổ chức mặt bằng khéo léo và hệ lớp bao che nhiều tầng. Công trình không chỉ là nơi ở mà còn là một nghiên cứu về mối quan hệ giữa con người, vật liệu và môi trường, góp phần khẳng định vị thế của FAR frohn&rojas trong dòng chảy kiến trúc đương đại Chile.
Công trình được hình thành như một mô hình thử nghiệm, gồm bốn lớp cấu trúc tách biệt, mỗi lớp đảm nhận một vai trò khác nhau về khí hậu, vật liệu và công năng. Lớp lõi bê tông chịu lực giúp ổn định nhiệt độ và tạo nền vững chắc cho toàn bộ ngôi nhà. Bao quanh là lớp kệ xếp từ plywood và formboard, vừa làm nơi lưu trữ vừa định hình không gian sử dụng linh hoạt. Phía ngoài là lớp vỏ polycarbonate trong mờ, cho phép ánh sáng tự nhiên lan tỏa khắp không gian, tạo cảm giác chuyển tiếp nhẹ giữa trong và ngoài. Lớp ngoài cùng bằng vải nhà kính có thể gấp gọn, phản chiếu ánh sáng và bảo vệ ngôi nhà trước các điều kiện khí hậu, khiến công trình như thay đổi diện mạo theo thời gian trong ngày.
Thiết kế này đặt “tường” làm trung tâm của ý tưởng kiến trúc, thay vì mặt bằng như cách tiếp cận truyền thống. Các không gian chức năng như bếp và phòng tắm được bố trí ở phần lõi, dần mở ra ngoài với những khu vực mang tính thô mộc hơn để kết nối với cảnh quan. Với diện tích khoảng 200m², Wall House tận dụng vật liệu sẵn có tại địa phương, giảm chi phí xây dựng và tạo ra một nơi ở tràn ngập ánh sáng, gắn bó với môi trường xung quanh.
Điểm nổi bật của Wall House nằm ở khả năng vận hành bền vững. Lớp màn năng lượng bên ngoài giúp điều tiết khí hậu tự nhiên, hạn chế sử dụng điều hòa và giảm tiêu thụ năng lượng. Thiết kế kết hợp giữa tinh thần tạm trú của một khu cắm trại và cấu trúc của một ngôi nhà đô thị, tạo nên không gian vừa linh hoạt vừa gắn bó với môi trường xung quanh.
Công trình được xây dựng từ những vật liệu phổ biến như bê tông, plywood, polycarbonate và vải nhà kính. Những vật liệu này dễ bảo trì, chi phí thấp và có thể tái sử dụng, qua đó giảm tác động lên môi trường. Với cách tiếp cận này, Wall House đã được trao giải AR Emerging Architecture năm 2007 của tạp chí Architectural Review, được đánh giá là “một cách nhìn mới về khái niệm ngoại thất trong nhà ở.” Từ đó, công trình trở thành dấu mốc quan trọng trong hành trình tìm kiếm hướng thiết kế thử nghiệm của kiến trúc đương đại.
Đằng sau Wall House là hai kiến trúc sư Marc Frohn và Mario Rojas Toledo – đồng sáng lập văn phòng FAR frohn&rojas năm 2001. Marc Frohn, sinh năm 1976, tốt nghiệp thạc sĩ kiến trúc tại Đại học Rice (Houston, Mỹ) sau khi học tại RWTH Aachen và Università Federico II. Trước khi thành lập FAR, ông từng làm việc tại Diller + Scofidio ở New York và hiện là giáo sư tại Viện Công nghệ Karlsruhe, nơi ông phụ trách bộ môn Space & Design. Frohn hướng đến việc nghiên cứu cách không gian và vật liệu tương tác, kết hợp tinh thần công nghệ châu Âu với tư duy thử nghiệm trong kiến trúc.
Mario Rojas Toledo, sinh năm 1973 tại Leverkusen (Đức), cũng tốt nghiệp kiến trúc tại RWTH Aachen. Ông từng làm việc cùng kiến trúc sư Oscar Niemeyer ở Rio de Janeiro, một trải nghiệm đã ảnh hưởng sâu sắc đến cách ông nhìn nhận về hình khối, ánh sáng và tính xã hội của kiến trúc. Với nguồn gốc Chile, Rojas mang vào FAR góc nhìn gắn liền với địa phương và điều kiện tự nhiên Nam Mỹ, thể hiện qua những dự án như Wall House và Wohnregal ở Berlin.
FAR frohn&rojas hoạt động theo mô hình mạng lưới, với văn phòng tại Berlin, Santiago de Chile và Los Angeles. Cấu trúc này cho phép họ làm việc linh hoạt trong nhiều bối cảnh văn hóa khác nhau. Các dự án của FAR, như White Mountain hay Wohnregal, đều tập trung vào cách sử dụng vật liệu sáng tạo, tiết kiệm năng lượng và mở rộng khái niệm về không gian sống. Sự kết hợp giữa kinh nghiệm quốc tế của Frohn và cảm quan địa phương của Rojas đã giúp Wall House trở thành một công trình có sức ảnh hưởng – một nơi ở mang tính nghiên cứu, gợi mở hướng đi mới cho kiến trúc đương đại.
Biên tập & Tổng hợp
Anh Nguyên
