Dinh thự nhà họ Vừ đến nay đã trải qua đời thứ 7. Thông tin về ngôi nhà này hiện rất ít, cũng chưa rõ nguồn gốc ra đời và sự tồn tại của nó. Người họ Vừ ở đây cho biết, họ sinh ra đã ở trong ngôi nhà cổ được tổ tiên truyền lại.
Dinh thự nhà họ Vừ được xây trên một gò đất cao nhìn xuống thung lũng, lối lên trải dài bằng đá, hai bên là hai dãy núi cao tạo thành thế tay ngai. Dinh thự do một nhóm thợ vùng Hoa Nam (Trung Quốc) được thuê về để xây dựng lên, vì vậy ngôi nhà là sự giao thoa kiến trúc của đồng bào Mông với người Hoa Nam (Trung Quốc). Công trình gồm 3 khối nhà, hai khối trái – phải thụt xuống, khối chính giữa nhô ra phía trước. Nền nhà được tôn cao bằng những viên đá hộc lớn, phía trên là hệ trình tường dày chắc quét vôi màu trắng. Từ xa trông rất nổi bật và bề thế.
Nhìn kiến trúc có thể thấy chủ nhân trước kia của ngôi nhà phải là một nhân vật ảnh hưởng trong vùng và quan hệ mật thiết với vua Mèo – Vương Chính Đức. Tuy vậy danh tính, gia thế người họ Vừ và nguồn gốc, lịch sử ngôi nhà đến nay vẫn chưa được giải đáp. Con cháu dòng họ Vừ – hầu hết không biết tiếng Kinh – cũng không đưa ra được các thông tin rõ ràng. Họ chỉ biết mình là người dòng họ Vừ, sinh ra đã được tổ tiên truyền lại cho căn nhà, cứ thế cha truyền con nối sở hữu nó.
Địa điểm
Thôn Há Súng, xã Lũng Táo
Huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang
Ảnh
Triệu Chiến
